Taalleemte
Wie ooit heeft geprobeerd om “Gezellig even uitwaaien op het strand” te vertalen naar het Engels, komt er al snel achter dat het lastig om deze zin met de juiste ‘lading’ te vertalen. Je hebt een gat in de taal gevonden.
Ondanks het toe-eigenen van woorden zoals fingerspitzengefühl kennen we in het Nederlands nog vele woordloze fenomenen. Die ‘gaten’ noemen we taalleemtes. Wat willekeurige voorbeelden:
De Schotten gebruiken het werkwoord to tartle wanneer je een pauze laat vallen omdat je iemands naam (even) vergeten bent. De Fransen hebben het prachtige L’esprit d’escalier, wat het fenomeen beschrijft van iets grappigs bedenken voor de situatie waar je net uit vertrokken bent. Gurfa is het Arabische woord voor de hoeveelheid water die met één hand geschept kan worden.
Ik geloof dat geen één taal alomvattend is. Zo hebben de Japanners bijvoorbeeld een woord voor het kopen -maar niet lezen- van boeken Tsundoku. Hoe kan het dan, vraag je je af, dat zij woorden uit het Engels en Duits hebben moeten lenen voor “simpelere” woorden zoals energie, allergie of thema? (enerugii エネルギー, arerugii アレルギー en tēma テーマ)
Ik moet u een wetenschappelijk ondersteund antwoord schuldig blijven, maar ik vermoed dat leemtes over gevoelens lastiger te herkennen (en dus op te vullen) zijn.
Daarom beschouw ik het als mijn plicht om te melden dat ik een taalleemte heb gevonden! Om deze taalleemte te beschrijven moet ik u eerst even mee terugnemen in de geschiedenis, naar het mooie jaar 2014. Weet u het nog? Wim-Lex is net een paar maanden koning, van Gerwen wint het wereldkampioenschap darten van Peter Wright, Facebook koopt WhatsApp, Nederland wordt onder van Gaal 3e op het WK voetbal in Brazilië.
Wat toen wellicht wat minder aandacht kreeg dan het verdiende was de Wet Passend Onderwijs. Een kostenbesparende maatregel gestoken in een dun jasje van populistische drogredenen van de orde “denk toch aan de kinderen”. Ondanks aanhoudende kritiek van de Onderwijsraad en andere instanties is er op korte termijn wat geld bespaard. Speciaal-onderwijsklassen verdwenen, hier en daar werden zelfs hele scholen opgedoekt.
De druk op de reguliere scholen nam direct toe, dat was geen verrassing. Inmiddels weten we dat deze druk te hoog was (en is). Zodoende zijn we beland in een situatie waar een generatie kwetsbare jongeren nu steeds vaker in te grote klassen of zelfs thuis komen te zitten. Een situatie waar jongeren die speciaal onderwijs nodig hebben disproportioneel veel aandacht eisen van de leerkracht die het toch al te druk heeft met zijn plofklassen. Goedkoop is duurkoop gebleken.
Gelukkig is er een manier gevonden om de kosten weer wat te drukken. De overheid is overijverig gaan controleren wie er recht heeft op een Wajong uitkering. Sterker nog, het gevoel dat heerst bij vele uitkeringsgerechtigden is dat er een actief ontmoedigingsbeleid is ingezet. Ik zou zeggen dat het een gotspe was om zo’n kwetsbare groep eerst fatsoenlijk onderwijs af te nemen en vervolgens proberen te bezuinigen op de Wajong, maar dat woord vind ik hier niet sterk genoeg. Wat is de overtreffende trap van gotspe? Is er een woord voor de plaatsvervangende schaamte die men voelt wanneer ‘de lat’ weer een stukje lager wordt gelegd ten koste van een groep kwetsbare Nederlanders?
Als iemand een woord kent dat deze taalleemte kan vullen hoor ik het graag!
Dit bericht delen via je social media? Dat kan natuurlijk door op de onderstaande knop(pen) te klikken!
Volg ons: